4. İNKILAPLAR ÜZERİNE OLANLAR

[aysien]

4. İNKILAPLAR ÜZERİNE OLANLAR

YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ

SEÇİM YAPILMIŞ, YENİ MECLİS KURULMUŞ, SONUÇ MUSTAFA KEMAL'İN BEKLENTİSİNE EN YAKIN BİÇİMDE ALINMIŞTI. 26 EKİM 1923 AKŞAMI GAZİ KABİNEYİ ÇANKAYA KÖŞKÜ'NDE TOPLANTIYA ÇAĞIRDI. BU TOPLANTIDA BAŞVEKİL FETHİ OKYAR'IN İSTİFASI KARARA BAĞLANDI, ERTESİ SABAH HABER GAZETE MANŞETLERİNDE YER ALACAKTI.

28 EKİM GECESİ ÇANKAYA'DAKİ AKŞAM YEMEĞİNE LATİFE HANIM DA KATILDI. SON DERECE HEYECANLIYDI. İÇİ İÇİNE SIĞMIYORDU. ÇÜNKÜ O AKŞAM YEMEĞİNİN GÜNDEMİNİ BİLİYORDU. SEVGİLİ PAŞA'SI NİYETLERİNİ ÖNCE EŞİNE HEYECAN VE İÇTENLİKLE ANLATMIŞTI. LATİFE HANIM BU SEBEPLE BİRKAÇ KEZ MUTFAĞA İNMİŞ, YEMEKLERİN O AKŞAM YAŞANACAK OLAYLARIN ŞANINA YAKIŞIR OLMASINA ÖZEN GÖSTERMİŞTİ.

MUSTAFA KEMAL ARKADAŞLARINA, YEMEKTEN SONRA ANAYASA'NIN BAZI MADDELERİ ÜZERİNDE ÇALIŞACAĞINI BİLDİRMİŞ YENİ BAŞBAKAN ADAYI OLDUĞU SÖYLENEN İSMET PAŞA'YI DA BU ÇALIŞMAYA DAVET ETMİŞTİ. İSMET PAŞA BU DAVETİ BEKLİYORDU. SOFRADA SEÇİM HEYECANI, SEÇİM DEDİKODULARI, YENİ SEÇİLENLER, BU KEZ MECLİSE GİREMEYENLER HAKKINDA KONUŞMALAR SÜRÜP GİDERKEN MUSTAFA KEMAL BIÇAĞINI ELİNE ALDI, DOĞRULDU, DERİN BİR NEFES ALDIKTAN SONRA HAFİFÇE TABAĞINA VURARAK :

- BEYLER! DEDİ.

O DA HEYECANLI, KAŞLARI ÇATILMIŞ AMA GÖZLERİNDE GÜLEÇ BİR İFADE İLE ARKADAŞLARINA BAKIYORDU. ÇIT ÇIKMIYORDU ŞİMDİ YEMEK SALONUNDA:

- BEYLER, YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ!



TEK TEK HERKESİN YÜZÜNE BAKARAK DURUMU KONTROL EDİYORDU. ŞİMDİ SOFRADAKİLER YILDIRIM ÇARPMIŞ GİBİ KALAKALMIŞTI. NEDEN SONRA, BEYİNLERDE ŞOK YARATAN BU HABERİ ALKIŞLAMAK BİRİLERİNİN AKLINA GELDİ VE YEMEK ODASI BİR ANDA SANKİ PATLADI. MUSTAFA KEMAL UYGUN BİR SÜRE BEKLEDİKTEN SONRA AÇIKLAMASINI SÜRDÜRDÜ :



- TÜRKİYE DEVLETİNİN HÜKÜMET ŞEKLİ CUMHURİYETTİR. BUNU ANAYASA'MIZA YARINKİ MECLİS TOPLANTISINDA KOYDURACAĞIZ. HAZIRLIKLARIMIZI BİR KERE DAHA GÖZDEN GEÇİRMEMİZ LAZIM.



GERÇEKTEN DE İKİ ARKADAŞ BÜTÜN BİR GECE SÜREN ÇALIŞMALARINI SABAH EZANLARI OKUNURKEN BİTİREBİLDİLER. İSMET PAŞA, MUSTAFA KEMAL'İN ISRARIYLA ÇANKAYA KÖŞKÜ'NDE KALDI, BİRKAÇ SAAT UYUDU.



NEZİHE ARAZ

MUSTAFA KEMAL'LE 1000 GÜN



TÜRK ALFABESİ

ATATÜRK, MİLLİ TARİH VE DİL'İMİZİN ASIL GERÇEĞİNE YOL AÇABİLMEK İÇİN GÜNEŞ-DİL TEORİSİNE UZANAN, DİKKATLERİ ÇEKEBİLME YOLLARI DENEDİ. BU ARADA ASIL GAYESİNİ AÇIKLAMADI. YUSUF AKÇURA, AĞAOĞLU AHMET, SADRİ MAKSUDİ ARSAL, İBRAHİM NECMİ DİLMEN, DR. SAİM DİLEMRE VE VELED ÇELEBİ İZBUDAK GİBİ KONUNUN UZMANLARINDAN ŞUNU İSTEDİ.

- "BANA BİR KONUŞULAN TÜRKÇE YAPACAKSINIZ Kİ DÜNYANIN NERESİNDE OLURSA OLSUN BÜTÜN TÜRKLER, TEMELDE BU DİLİ ANLAYABİLECEKLER. BUGÜN TÜRK ANAVATANI, RUS İŞGALİ ALTINDADIR. KOMUNİZM, HER YOLU DENEMEKTE OLAN BİR ASİMİLASYON VEYA JENOSİT TATBİKATI İÇİNDEDİR. BİRGÜN YIKILACAKLARDIR. FAKAT O GÜNÜ BEKLEYEMEYİZ. ÇÜNKÜ ARTLARINDA KALANLAR DİLLERİNİ KÖKTEN KAYBETMİŞLER VE BİZ ONLARA HEP BİRLİKTE ANLAYABİLECEĞİMİZ BİR DİLİ VEREMEZSEK BOŞLUK DOLDURULAMAZ. SİZDEN BUNU İSTİYORUM."

EVET, ATATÜRK OLMASAYDI BİZİ BENLİĞİMİZE KAVUŞTURAN GERÇEK TARİHİMİZDEN DE, CEHALETİ YENMEK YOLUNDA BAŞLICA DAYANCIMIZ OLAN TÜRK ALFABESİNDEN DE SONA KADAR MAHRUM KALIRDIK. DİLİMİZ, ARAP-FARSÇA'NIN YANINDA, SALGIN HALİNE GELMESİ ONUN ARAMIZDAN AYRILMASINDAN SONRA BAŞLAYAN, HER DİLDE YABANCI KELİMELERİN İSTİLASIYLA ERİYİP GİDERDİ.

CEMAL KUTAY, ATATÜRK OLMASAYDI



KADIN HAK VE HÜRRİYETLERİ

ŞERİAT'IN MESELA SUUDİ ARABİSTAN'DA OLDUĞU GİBİ DOĞRUDAN HAKİM OLDUĞU ÜLKELERDE KADININ NASIL DIŞLANDIĞI GÖZLER ÖNÜNDEDİR. BU ARADA MESELA İKİ YÜZYILA YAKIN İNGİLTERE'NİN EGEMENLİĞİNDE KALMIŞ RESMİ DİLLERİ ARASINDA İNGİLİZCE'NİN BULUNMASI KADAR BATI HAYATI İLE İLGİSİ OLMUŞ PAKİSTAN'DA, ŞERİAT'IN DOLAYLI TATBİK EDİLDİĞİ BU ÜLKEDE BİR ÜMİT HALİNDE ÇIKARDIĞI BENAZİR BUTTO'YA SADECE VE YALNIZ KADIN OLDUĞU İÇİN REVA GÖRÜLENLER GÖZLER ÖNÜNDEDİR. İŞTE ATATÜRK'ÜN KENDİNDEN ÖNCEKİLERDEN ÇAĞDAŞLARINDAN VE HATTA YARINKİLERDEN FARKI BURADADIR. ÇAĞA KARŞI OLMAK YAPILARI GEREĞİ OLAN GÖRÜNÜR GÖRÜNMEZ MİHRAKLARA DOĞRU TEŞHİS KOYABİLMESİ VE ONLARI MİLLETİN VİCDANINDA GERÇEK HÜVİYETLERİ İLE MÜHÜRLEMESİ...

İSVİÇRE MEDENİ KANUNU'NU ALIRKEN AİLE HUKUKU, SİYASİ HAKLAR, VATAN KADERİ ÜZERİNE ETKİNLİKLERDE İSTEDİKLERİNİN ÇOĞUNUN BAŞTA İSVİÇRE, BİRÇOK BATILI ÜLKEDE OLMADIĞINI SÖYLEYEN, SAMİMİYETİNE İNANDIĞI BİR DOSTUNA :

- " İYİ AMA BİZDEKİ KARŞI KÖK, BİN YAŞINI AŞMIŞ DERİNLİKLERDE... BİRKAÇ NESİL SONRASINA KADAR TEDBİR ALMAK GEREK" DEMİŞTİR.



ATATÜRK ÇAPINDAKİ KİŞİLER TESADÜFLERİN ÜRÜNÜ DEĞİLDİR. MİLLETLERİN ÇİLELERİNİN UĞRADIĞI HAKSIZLIKLARIN YARATTIKLARI HAVA İÇİNDEN, ULUSAL YAPILARININ NİTELİĞİNE GÖRE ÇIKARLAR. OSMANLI'NIN ASIL UNSURU OLAN TÜRKLÜK, ONALTINCI YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA DURAKSAMA VE ONDOKUZUNCU YÜZYILIN BAŞLANGICINA KADAR GERİLEME DEVRİNE GİRDİ VE BUNUN BEDELİNİ O OSMANLI KARMASI İÇİNDE KENDİSİ ÖDEDİ. SİZ İSTERSENİZ ATATÜRK'Ü TANRI İHSANI SAYINIZ, İSTERSENİZ ÇEKİLENLERİN KEFARETİ ...

CEMAL KUTAY, ATATÜRK OLMASAYDI



ŞAPKA İNKILÂBINI NEDEN KASTAMONU'DA İLAN ETTİ

HİÇ UNUTMAM AĞUSTOS'UN İLK GÜNLERİNDE KASTAMONU'DAN BİR HEYET GELMİŞTİ. ADET YERİNİ BULSUN DİYE HABER VERDİM. GAZİ, HEMEN İLGİLENDİ.

-" BU HEYETİ BEN KABUL EDECEĞİM, YARIN ÇANKAYA'YA GETİR" DEDİ. BU EMRE HAYRET ETMEKLE BERABER HUSUSİ BİR MANA DA VEREMEDİM. ERTESİ GÜN GAZİ HEYETİ KABUL ETTİ, OLAĞANÜSTÜ İLTİFATLARDA BULUNDU. BİR SAAT KADAR YANINDA TUTTU, KASTAMONU HAKKINDA ÇEŞİTLİ SUALLER SORDU. HEYETİ UĞURLARKEN :

-" DAVETİNİZE ÇOK TEŞEKKÜR EDERİM, YAKINDA KASTAMONU'YA GELECEĞİM. HEMŞEHRİLERİME SELAMLARIMI SÖYLEYİNİZ" DEDİ. HALBUKİ HEYET GAZİ'Yİ KASTAMONU'YA DAVET ETMEMİŞTİ. BU SÖZLERİ İŞİTİNCE HAYRETİM BÜSBÜTÜN ARTTI. AMA GENE BİR MANA VEREMEDİM. HEYETİ UĞURLADIKTAN SONRA BENİM KALMAMI EMRETTİ. KOLUMA GİREREK BENİ SALONA GÖTÜRDÜ, ÇOK NEŞELİYDİ :



-" ÇOCUĞUM, KASTAMONU'YA GİDİYORUM. ŞAPKAYI ORADA GİYECEĞİM" DEDİ.



EPEYCE ZAMANDAN BERİ ZİHNİNİN ŞAPKA MESELESİYLE MEŞGUL OLDUĞUNU BİLİYORDUM. BİRKAÇ ARKADAŞI BEYOĞLU'NDA ŞAPKA GİYDİREREK GEZDİRMİŞ, YAPACAĞI AKİSLERİ İNCELETMİŞTİ. SÖZLERİNE ŞÖYLE DEVAM ETTİ :

-" NİÇİN KASTAMONU'YU SEÇTİĞİMİ BİLMEZSİN. DUR, ANLATAYIM. BÜTÜN VİLAYETLER BENİ TANIRLAR. YA ÜNİFORMA İLE YAHUT FESLİ, KALPAKLI SİVİL ELBİSE İLE GÖRMÜŞLERDİR. YALNIZ KASTAMONU'YA GİDEMEDİM, İLK ÖNCE NASIL GÖRÜRLERSE ÖYLE ALIŞIRLAR, YADIRGAMAZLAR. ÜSTELİK BU VİLAYET HALKININ HEMEN HEPSİ ASKER OCAĞINDAN GEÇMİŞLERDİR. İTAATLİDİRLER, MÜNİSTİRLER. ADLARI MUTAASSIB ÇIKMIŞSA DA ANLAYIŞLIDIRLAR. BUNUN İÇİN ŞAPKAYI ORADA GİYECEĞİM" DEDİ. BİRKAÇ GÜN SONRA GİTTİ VE ŞAPKALI OLARAK DÖNDÜ. DÖNÜŞTE ANKARA'YA YAKLAŞIRKEN EN ÇOK DİYANET İŞLERİ REİSİ RIFAT EFENDİ ÜZERİNDE YAPACAĞI TESİRİ DÜŞÜNÜYOR, ONUN KIRILMASINI İSTEMİYORDU.

ANKARA'DA KENDİSİNİ KARŞILAYANLARI, ŞAPKASINI ÇIKARARAK SELAMLARKEN GÖZÜ HEP RIFAT EFENDİ'DE İDİ. RIFAT EFENDİ, BÜYÜK BİR ANLAYIŞ GÖSTERDİ. O DA SARIKLI FESİNİ ÇIKARARAK GAZİ'Yİ ÇOK SEVİNDİRMİŞTİ. HOCA'YI OTOMOBİLİNE ALDI. KENDİ BAŞINDA ŞAPKA VARDI. RIFAT EFENDİNİN BAŞI AÇIKTI. BÖYLECE ŞEHRE GİRİLDİ.

HALK PSİKOLOJİSİNİ BU KADAR İYİ ANLAYAN İNKILAPÇI BİR BAŞ KOLAY KOLAY BULUNMAZ.

SAFFET ARIKAN

LAİKLİK

İLK MECLİS'TE BİR GÜN LAİKLİK SÖZ KONUSU OLUYORDU. GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA O GÜN MECLİSE BAŞKANLIK EDİYORDU. MECLİS'İN TANINMIŞ DİN ALİMLERİNDEN BİR VATANDAŞ KÜRSÜYE GELDİ. ALAYCI BİR TAVIRLA:

-ARKADAŞLAR, BİR LAİKLİKTİR GİDİYOR. A FFEDERSİNİZ, BEN BU LAİKLİĞİN MANASINI ANLAMIYORUM.

DİYE SÖZE BAŞLARKEN RİYASET MAKAMINDA BULUNAN MUSTAFA KEMAL PAŞA DAYANAMAMIŞ, OTURDUĞU YERDEN ELİNE KÜRSÜYE VURARAK:

-ADAM OLMAK DEMEKTİR HOCAM, ADAM OLMAK!

DİYE HOCA EFENDİNİN SUALİNİ CEVAPLANDIRMIŞTIR.

KILIÇ, ALİ, ATATÜRK'Ü ANMAK KİTABINDAN, S.253



YİNE TEPELER, YİNE ÖLDÜRÜRÜM

20.03.1923: KONYA TÜRK OCAĞINDA VERİLEN ÇAYDA:

ATATÜRK'ÜN SÖYLEVLERİ SIRASINDA TÜRK OCAĞI AZASINDAN (ÜYESİNDEN) OPERATÖR EYÜP SABRİ'NİN:

- MİLLETİMİZİN İNKİLABINA MUHALEFET EDEN VE KENDİNİ DİN İRŞADİYLE (YOLUNU GÖSTERME İLE) MÜKELLEF (YÜKÜMLÜ) TELAKKİ EYLEYEN (SAYAN) BİR SINIF VAR, BU SINIFA KARŞI NE GİBİ TEDBİRLER ALINMIŞTIR?

SORUSU ÜZERİNE MUSTAFA KEMAL AYAĞA KALKARAK SÖZÜNE TEKRAR BAŞLAMIŞ VE SONUNU ŞÖYLE BİTİRMİŞTİR:

- BENİM VE BENİMLE HEM FİKİR (AYNI GÖRÜŞTE) ARKADAŞLARIMIN YAPACAĞI ŞEY MUTLAKA VE MUTLAKA O ADIMI ATANI TEPELEMEKTİR.

SİZLERE BUNUNDA ÖTESİNDE BİR SÖZ SÖYLEYEYİM. MESELA BUNU TEMİN EDECEK KANUNLAR OLMASA, BUNU TEMİN EDECEK MECLİS OLMASA, ÖYLE MENFİ ADIMLAR ATANLAR KARŞISINDA HERKES ÇEKİLSE VE BEN KENDİ BAŞIMA YANLIZ KALSAM, YİNE TEPELER VE YİNE ÖLDÜRÜRÜM.

ATATÜRK'ÜN SÖYLEV VE DEMEÇLER'DEN



YUNANİSTAN 'DA DİL DAVASI



BİR AKŞAM KONUKLAR İÇİN, BAŞBAKANLIKÇA BİR ŞÖLEN DÜZENLENMİŞTİ. YEMEK SIRASINDA ATİNA ÜNİVERSİTESİ'NİN BİR YÜZYIL BOYUNCA GÖRDÜĞÜ HİZMETLER ÖVÜLDÜ, BİRÇOK SÖYLEVLER SÖYLENDİ. BU ARADA YUNANLI BİR PROFESÖR, BAŞBAKAN METAKSAS'TAN BİR DİLEKTE BULUNARAK:



- ÇÖZÜLEMEZ SANILAN NİCE SORUNLARI KOLAYLIKLA ÇÖZÜVERDİNİZ; ŞU DİL İŞİMİZİ DE YAKINDA MUTLU BİR SONUCA BAĞLAMANIZI İSTEMEK HAKKIMIZDIR DEMİŞTİ.



YEMEKTEN SONRA GRUP GRUP TANIŞMALAR, KONUŞMALAR OLURKEN PROFESÖRDEN DİL DAVALARINI BANA AÇIKLAMASINI RİCA ETTİM. "YAZI DİLİNİ HALKIN ANLAYACAĞI BİR DİL HALİNE KOYMAK DAVASI" DİYE AÇIKLAMIŞ VE "NE YAZIK Kİ ESKİYE ÇOK BAĞLI KALMIŞ BİRTAKIM FİLOLOGLARIN DİRENMESİ YÜZÜNDEN BU HAKLI DAVAMIZI YÜRÜTEMİYORUZ" DİYE YAKINMIŞTI.



BEN KENDİSİNE TÜRKİYE'DE DE AYNI DAVANIN BU GİBİ ENGELLERLE BİRLİKTE YİNE DE PEKALA YÜRÜDÜĞÜNÜ SÖYLEYİNCE PROFESÖRÜN YANITI ŞU OLDU:



- YÜRÜR; ÇÜNKÜ SİZDE ATATÜRK VAR

MEHMET ALİ AĞAKAY, ATATÜRK'TEN 20 ANI



MISIR SEFİRİ'NİN FESİ



BİR KISIM SEFİRLERİN VE DEVLET ERKANININ DA BULUNDUĞU BİR ZİYARETTE MISIR SEFİRİ BAŞINDAKİ FESLE TER İÇİNDE KALMIŞTI. ATATÜRK ONA DÖNDÜ:



- BU BAŞINIZDAKİ SERPUŞUN BU KADAR SIKINTILI OLDUĞUNU SİZDE KABUL EDERSİNİZ TABİ... SEFİR HAZRETLERİNİN BAŞINDAKİNİ ALINIZ...



DERHAL BİRİSİ FESİ ALIYOR. BİR GÜMÜŞ TEPSİYE KONAN FESİ FRAKLI BİR GARSON UÇURA UÇURA SALONDAN DIŞARIYA GÖTÜRÜYOR. SEFİR BİR ARALIK NE YAPACAĞINI ŞAŞIRIYOR. HATTA BİR AN SALONU TERK ETMEYİ BİLE TASARLIYOR, FAKAT İNGİLİZ SEFİRİNİN TAVSİYESİ ÜZERİNE HAREKETE GEÇMİYOR.



MESELE AZ KALSIN BİR DİPLOMATİK HADİSE OLMAK GELİŞMESİNİ GÖSTERİYOR, FAKAT KAPANIYOR. NEDEN SONRA ÖĞRENDİK Kİ MISIR HÜKÜMETİ SEFİRE GÖNDERDİĞİ DİREKTİFTE:



"GAZİ, BÜTÜN ŞARK ALEMİNİN REHBERİDİR. O'NUN HAREKETLERİNE BİR DİPLOMATİK HADİSE DEĞİL, BİR MÜRŞİT İKAZI ARAMAK DAHA MÜNASİPTİR" GİBİ BİR CÜMLE SARF EDİLMİŞTİR



EM.TÜMG.MUZAFFER ERENDİL,

İLGİNÇ OLAYLAR VE

ANEKDOTLARLA ATATÜRK







ATATÜRK VE DİL REFORMU



"HARF KOMİSYONUNUN SON KARARLARINI ANKARA'DAN İSTANBUL'A GETİRİP DOLMABAHÇE SARAYI'NIN DENİZE KARŞI AYDINLIK ÇALIŞMA ODASINDA ATATÜRK'E ANLATTIĞIM GÜNÜ DÜN GİBİ HATIRLIYORUM. BÜYÜK GÜÇLÜK OSMANICADAKİ YABANCI KELİMELERİN BÜTÜN SÖYLENİŞ HUSUSİYETLERİNE GÖRE HARFLER VE İŞARETLER ARAMAKTA DİRENEN ARKADAŞLARLA, BİZ TÜRKÇECİLER ARASINDA İDİ. TÜRKÇE KELİMELERE LÜZUM OLMAYAN HARF VE İŞARETLERİ İSTEMİYORDUK. BÖYLECE DİLDE KALACAK YABANCI KELİMELERİNDE DE, GİT GİDE SÖYLENİŞ HUSUSİYETLERİNİ KAYBEDEREK TÜRÇELEŞMESİNİ SAĞLAMAK İSTİYORDUK. BİZE GÖRE YAZI, DİL MESELESİNE DAHİL EDİLECEKTİ. YENİ YAZI, YANLIZ ARAP YAZISI DEDİĞİMİZ ESKİ YAZININ DEĞİL, OSMANLICANIN DA TASFİYE EDİLMESİ DEMEKTİ.



ATATÜRK KARŞI TARAFIN TEKLİFLERİNİ GÖZDEN GEÇİRDİ.



- BİZ BUNLARI HALKA VE ÇOCUKLARA NASIL ÖĞRETEBİLİRİZ? BU DA ESKİSİ KADAR GÜÇ...



SONRA:



- YENİ YAZININ ESKİSİ YERİNE GEÇMESİ İÇİN MÜDDET OLARAK NE DÜŞÜNDÜNÜZ DİYE SORDU?



MÜDDET ARKADAŞLARDAN AZINA GÖRE BEŞ, BİR HAYLİSİNE GÖRE ONBEŞ YIL OLMALIYDI. İLK ZAMANLARI OKULLARDA İKİ YAZIYI DA ÖĞRETECEKTİK. GAZETELER BİRKAÇ FIKRAYI YENİ YAZI İLE DİZDİRMEKTEN BAŞLAYARAK, YAVAŞ YAVAŞ ARTTIRACAKLAR VE MÜHLETİN SONUNDA BÜTÜN GAZETEYİ YENİ YAZI İLE DİZDİRECEKLERDİ:



- FARZEDELİM ONBEŞİNCİ YILDA GAZETELERDE YARIM SÜTUN ARAPÇA YAZI KALDI. NE OLACAK BİLİYOR MUSUNUZ? HERKES O YARIM SÜTUNU OKUYACAK. BİR HARP, BİR BUHRAN, BİRŞEY ÇIKTI MI BİZİM YAZI DA ENVER'İNKİNE DÖNECEK.



ENVER PAŞA'NIN DAHA FAZLA İMLA İNKILABI DİYEBİLECEĞİMİZ DENEMESİ BİRİNCİ DÜNYA HARBİ OLUR OLMAZ SUYA DÜŞMÜŞTÜ:



- YA ÜÇ AYDA YAPABİLİRİZ, YA HİÇBİR ZAMAN... DEDİ.



BUNA BENDE ŞAŞTIM DOĞRUSU. ÜÇ AYDA BİR MİLLETE YAZI DEĞİŞTİRTMEK! BUNU DA BAŞARABİLECEK MİYDİ?



MEVSİM SICAKTI. BİR AKŞAM KENDİSİNİ SARAYBURNU'NDA BİR HALK EĞLENCESİNE, BÜYÜKADA'DA BİR BALOYA DAVET ETMİŞLERDİ. SARAYBURNU BAHÇESİNDEKİ BÜYÜK HALK KALABALIĞINI GÖRDÜKTEN BİRAZ SONRA:



- BANA BİR DEFTER VERİNİZ DEDİ



GALİBA GARSONLARDAN BİRİNİN KÜÇÜK CEP DEFTERİNİ ALDI VE BİR ŞEYLER YAZMAYA KOYULDU. BİR ARALIK BENİ YANINA ÇAĞIRARAK:



- BİR DEFA GÖZDEN GEÇİR. BUNLARI SANA OKUTACAĞIM DEDİ. LATİN HARFLERİ İLE İLK TÜRKÇE YAZI İDİ.



DİKTATÖRLER HALK KALABALIĞINDAN KORKAR. RASTGELENİN KATILDIĞI KALABALIK, POLİS İÇİN EN ŞÜPHELİ MEÇHULDÜR. ATATÜRK, HALKIN KENDİNDE YALNIZ, KENDİ İYİLİĞİNİ VE YÜKSELİŞİNİ İSTEYEN BİR KAHRAMAN GÖZÜKTÜĞÜNE İNANAN BİR İNKILAPÇI İDİ. HALK KALABALIKLARINDA KENDİ ASIL KUVVETİNİ GÖRÜRDÜ. ARASIRA:



- HALKA GİDERİM DEMEKTEN NE KASTETTİĞİNİ O AKŞAM DA ANLADIM. HALK YAZI İNKILABI MÜJDESİNİ ÇILGINCA ALKIŞLIYORDU. ÇÜNKÜ BU İNKILABI HALK İÇİN VE HALK ADINA YAPTIĞINI HALKA ANLATABİLİYORDU.



NİTEKİM DAHA SONRA BÜYÜKADA'YA GİTMİŞTİK. KIYIDAN BAHÇEYE ÇIKINCA, ORTA BİNADAN TUVALETLİ HANIMLAR, FRAKLI VE SMOKİNLİ EFENDİLER KENDİSİNİ KARŞILAMAK ÜZERE İLERLEDİKLERİ SIRADA BANA EĞİLDİ:



- ÇOCUK DEDİ, ORADA YAPTIĞIMIZI BURADA YAPAMAZDIK.



O BİR SARAY TANZİMATÇISI DEĞİLDİ.



SONRA ANADOLU'YA KÖYLERE ÇIKTI. BİR KARA TAHTA ÜZERİNDE YENİ YAZININ İLK DERSLERİNİ VERDİ VE ÜÇ AYDA YAPTI.



NE KADAR HAKLIYMIŞ BÜYÜK İNKILAPÇI! EĞER ONBEŞ YIL FİKRİ YÜRÜSEYDİ ESKİ YAZI HEMEN HEMEN DEMOKRASİYE KADAR SÜRECEKTİ VE HİÇ ŞÜPHESİZ TÜRKÇE EZANDAN ÖNCE YENİ YAZI TARİHE KARIŞACAKTI. BİRÇOKLARIMIZ YAZIDA ESKİ ALIŞKANLIKLARIMIZA BAĞLI KALDIK. ARTIK HİÇ ESKİ YAZI BİLEN KALMAYINCAYA KADAR, DAİRELERDE BİRİ RESMİ BİRİ HUSUSİ İKİ YAZI YANYANA DEVAM ETTİ. İKİ KİŞİ VARDI Kİ YENİ YAZI BAŞLADIĞI GÜNDEN SONRA KALEMLERİNİ ESKİ YAZIYA DOKUNDURMAMIŞLARDI:



BİRİ ATATÜRK, ÖTEKİ İNÖNÜ!



BUNLAR OYUNCU DEĞİLDİLER, İNKILAPÇIYDILAR!



EM.TÜMG.MUZAFFER ERENDİL

İLGİNÇ OLAYLAR VE

[aysien]

ANEKDOTLARLA ATATÜRK



HOCA EFENDİ



ATATÜRK BİR YURT GEZİSİ SIRASINDA TEKİRDAĞ'DA SOKAĞA ÇIKMIŞ, CANI KADAR SEVDİĞİ HALKIN ARASINDA YÜRÜYORDU. ECZACI EKREM BEY'İN ECZANESİ ÖNÜNE GELDİĞİNDE DURMUŞTU. GÖZÜ BİRİNE TAKILMIŞTI, BU SARIKLI CÜPPELİ ESKİCAMİ İMAMI MEVLANA MUSTAFA ÖZEREN'Dİ.



- HOCA EFENDİ... HOCA EFENDİ...



ESKİCAMİ İMAMI HEMEN KOŞMUŞ GAZİ'NİN YANINA SOKULMUŞTU. BİRLİKTE MERKEZ ECZANESİNE GİRİLMİŞ, BİR MASANIN ETRAFINA GEÇİLMİŞTİ.

- HOCA EFENDİ! YAZ BAKALIM VETTİNİ VEZZEYTUNİ VE TURİ SİNİN VE HAZEL-BELEDİL EMİN...



HOCA EFENDİ, TABİ ARAP HARFLERİ İLE İTİNA EDEREK KUR'AN'DAN BU AYETİ YAZMIŞTI. MUSTAFA KEMAL PAŞA GÖZLERİNİ HOCANIN GÖZLERİNE DİKEREK "HOCAM BEN BU YAZDIKLARINI (VALTİN VAİZİTON) OKUYORUM NE DERSİN" DEMİŞ ESKİCAMİ İMAMI DA "EFENDİM BUNUN ÜSTÜNÜ VAR, ESRESİ VAR, ŞEDDESİ VAR, MEDDİ VAR. BAKINIZ BUNLARI KOYDUĞUMUZ ZAMAN ASLI GİBİ OKUNUR" DİYE CEVAP VERMİŞTİ. GAZİ, ARAP HARFLERİ İLE AYETİ ETRAFINDAKİLERE OKUTMUŞ HER BİRİ BAŞKA TÜRLÜ BİRŞEY SÖYLEMİŞTİ. BUNUN ÜZERİNE GAZİ KALEMİ HOCANIN ELİNDEN ALIP AYNI AYETİ YENİ HARFLERLE YAZIP VE DEMİŞTİ Kİ :



- GÖRÜYORSUN HOCA EFENDİ, BU HARFLERİN ŞEDDESİ MEDDESİ YOK. HEM BAK BU HARFLERLE NE KADAR KOLAY VE YANLIŞSIZ OKUNUYOR. BİZ İŞTE BUNU DÜŞÜNEREK VE BATI ESERLERİNİ DE KOLAYCA ÖĞRENEBİLMEK İÇİN, BÜTÜN CİHANA LİSANIMIZI KOLAYLIKLA ÖĞRETEBİLMEK İÇİN LATİN HARFLERİNİ KABUL EDİYORUZ. BUNA NE DERSİNİZ?



- ÇOK GÜZEL EFENDİM, ÇOK GÜZEL DİYECEK BİR ŞEY YOK, ALLAH MUVAFFAK ETSİN...



GAZİ AYRILIRKEN GENE ESKİCAMİ İMAMINA "SİZDEN TÜRK YAZISINI ÖĞRENMENİZİ İSTERİM" DEMİŞTİ. İNKILAPLARA İNANMIŞ OLAN BU İHTİYAR DİN ADAMI BİRKAÇ AY ZARFINDA BU HARFLERİ ÖĞRENECEK, GAZİ'NİN KENDİSİNE HEDİYE ETTİĞİ EL YAZISININ BULUNDUĞU KÜÇÜK KAĞIDI HAYATININ EN KIYMETLİ HATIRASI OLARAK SAKLAYACAKTI.

PROF.DR.ZEYNEB KORKMAZ, BELGELERLE TÜRK DİLİ.



YİNE YAK!.. LAİKLİK

ATATÜRK, FLORYA'DAN ÇEKMECE'YE DOĞRU BİR YAYA YÜRÜYÜŞÜNDE, BİR AĞAÇ ALTINDA DİNLENEN İHTİYAR BİR ADAMA RASTLADI. ADAM HÜRMETLE AYAĞA KALKTI, ATA'YI SELAMLADI.



ATATÜRK SORDU:

-- BENİ TANIR MISIN?

-- TANIMAZ OLUR MUYUM,EVİMDE RESMİN BİLE VAR!..

ATATÜRK MEMNUN OLMUŞTU. KONUŞMAYA BAŞLADILAR.İHTİYAR:

--BİR İŞİNE AKLIM ERMEDİ, DEDİ. CUMHURİYETÇİLĞİ, İNKİLAPÇILIĞI, MİLLİYETÇİLİĞİ, HALKÇILIĞI, HATTA DEVLETÇİLİĞİ ANLIYORUM AMA, ŞU "LAİKLİĞİ" PEK KAVRAYAMADIM. NEDEN HER ŞEYİ BİRDEN BOZDUN?



ATA:

--BUNU SANA BİR HİKAYE İLE ANLATAYIM, DEDİ. AMR- İBNL- AS, MISIR'I FETHETTİĞİ ZAMAN, HALİFE ÖMER'E BİR MEKTUP YAZMIŞ: "BURADA BİRÇOK KÜTÜPHANELER, İÇLERİNDE DE BİR SÜRÜ KİTAPLAR VAR. BUNLARI YAKAYIM MI, YOKSA BIRAKAYIM MI?.." ÖMER CEVAP VERMİŞ: "KİTAPLARI TETKİK ET, EĞER FAYDASIZ ŞEYLER İSE, YAK! YOK,EĞER FAYDALI ŞEYLER İSE YİNE YAK! ÇÜNKÜ HALK, O KİTAPLARI OKUDUKÇA, ONLARA UYMAKTAN VAZGEÇMEYECEKLER, ESKİYİ UNUTMAYCAKLAR VE BİZE --YANİ, YENİYE VE YENİLİĞE -- DAİMA DÜŞMAN OLACAKLARDIR!.."



HİKAYEYİ ANLATAN ATA, İHTİYARA SORDU:



-- ŞİMDİ SANA LAİKLİĞİN NE OLDUĞUNU İZAH EDEYİM Mİ?..



İHTİYAR, DERİN BİR SEZGİ VE SAĞDUYU İLE CEVAP VERDİ:



-- İSTEMEZ PAŞAM, DEDİ HEPSİNİ ANLADIM! --

BANOĞLU,AGE, S: 66-67



CUMHURİYETE SAHİP ÇIKMA



ATATÜRK, MUDANYA YOLU İLE BURSA'YA GİDİYORDU. KALABALIK BİR HALK KÜTLESİ İSKELEDE ETRAFINI ÇEVİRMİŞ BULUNMAKTA İDİ. BİR KADININ, ELİNDE BİR KAĞITLA ATATÜRK' YAKLAŞTIĞI GÖRÜLDÜ.ZAYIF BİR KADINDI.ATA'NIN YOLUNU KESEREK TİTREK BİR SESLE :



BENİ TANIDIN MIOĞUL? DEDİ... BEN SİZİN SELANİK'TE KOMŞUNUZDUMÇBİR OĞLUM VAR; DEVLET DEMİR YOLLARINA GİRMEK İSTİYOR.SİZ ONU ALSINLAR DEDİNİZ.FAKAT MÜDÜR DİNLEMEDİ.OĞLUMU YİNE İŞE ALMAMIŞ...NE OLUR BİR KEREDE SİZ SÖYLEYİNİZ.



ATATÜRK'ÜN ÇELİK BAKIŞLI GÖZLERİ SAMİMİYETLE PARLADI.ELLERİYLE GENİŞ JESTLER YAPARAK VE YÜKSEK SESLE :



- OĞLUNU ALMADILAR MI, DEDİ. BEN SALIK VERDİĞİM HALDEMİ ALMADILAR?NE KADAR İYİ OLMUŞ...ÖÇOK İYİ YAPMIŞLAR...İŞTE CUMHURİYET BÖYLE ANLAŞILACAK...



KADIN KALABALIĞIN ARASINDA KAYBOLMUŞTU.VE ATATÜRK KENDİNDEN GEÇERCESİNE DOLU BİR SESLE :



- İŞTE CUMHURİYET'TEN BEKLEDİĞİMİZ SONUÇ... DİYORDU.

ARIBURNU, AGE, S:314

MİLLİYETÇİLİĞİ



YIL 1920 : ANKARA

"RAFET (BELE) VE KURMAY BİNBAŞI SALİH (OMURTAK) İLE BERABER OLMAK ÜZERE, KONYA'DAN GELEN BÜTÜN HEYET, AKŞAM TRENİ İLE HAREKET EDİYORUZ. ÖĞLEDEN SONRA MİLLET BAHÇESİNDE OTURMAKTA OLAN MUSTAFA KEMAL'E ALLAHAISMARLADIK DEMEYE GİTTİM; YANINA OTURTU VE GÖREVİMDEN ÇEKİLMEMİ İYİ KARŞILAMADIĞINI, BU SURALARDA KONYA'DA BULUNMAKLIĞIMIN FAYDALI OLACAĞINI, İSMET (İNÖNÜ), ÇEVREYİ TANIYINCA KADAR ORADA KALARAK KENDİSİNE YARDIM ETMEKLİĞİMİ SÖYLEDİ. ÖYLE YAPACAĞIMI, VATANİ GÖREVİMDEN AYRILMAYACAĞIMI KARŞILIK OLARAK SÖYLEDİM, MEMNUN OLDULAR.



SONRA KENDİLERİNDEN BİR ŞEY SORMAYA İZİNLERİNİ RİCA ETTİM.



- BUYRUN, DEDİLER



- İNGİLİZLER, YENİ BİR KUVVET GÖNDERİR, HER TARAFTAN BİZİ SIKIŞTIRIRLARSA HAREKET DURUMUMUZ NE OLACAKTIR? DEDİM. GÜLEREK :



- KARŞI KOYMAKTA SONA KALANLARIMIZ, BİR TEPEDE HAYATLARINA SON VERİRLER. GELECEKTE, BURADA YATANLAR VATANLARINI KURTARMAĞA ÇALIŞANLARDIR, DİYE YAZILI BİR TAŞA SAHİP OLABİLİRLERSE, ÖDÜLLERİ O OLUR, BUYURDULAR.



İÇİM SIZLADI. KONYA'DA MİSS KUSHAMANN'IN YUKARIDA YAZDIĞIM SÖZLERİ SÖYLEYEREK DÖNÜŞTE BU SORUYU SORDUĞUMU AFLARINI DİLEYEREK ARZETTİM.



- "GAFİLLER!" DİYEREK ELİMİ SIKTI VE HAYIRLI YOLCULUKLAR DİLEDİ.

ARIBURNU, AGE, S:196-197