Gelişen Mumbai ünlü Dharavi varoşunu kuşatırken, yoksul halkı Hindistan'daki en pahalı gayrimenkullerin ortasında kalakaldı.

[aysien]

Gelişen Mumbai ünlü Dharavi varoşunu kuşatırken, yoksul halkı Hindistan'daki en pahalı gayrimenkullerin ortasında kalakaldı.



Hindistan'ın bütün kentleri gürültülüdür, ama trafiği hiç durmayan, korna sesi hiç dinmeyen Mumbai'nin -eski adıyla Bombay- gürültüsü gibisi yoktur. Yine de bu gürültü, bir milyon insanın üst üste yaşadığı Dharavi'de sorun yaratmaz. Akşam indiğinde ise, motorlu rikşalar için bile dar olan, labirente benzer yollarının derinliklerinde bu mahalle, orman içinde yemyeşil bir alan kadar sessiz ve sakindir. Dharavi genellikle "Asya'daki en büyük gecekondu mahallesi" diye anılır ve doğruluğu şüpheli bu tanım, bazen "dünyanın en büyük gecekondu mahallesi" mertebesine kadar şişirilir. Ancak bu doğru değil. Mexico City'nin Neza-Chalco-Itza adlı gecekondu bölgesinde buradakinin dört katı insan yaşıyor. Asya'da, Karaçi'deki Orangi kasabası da Dharavi'yi geçmiş durumda. Kentin giderek artan 12 milyonluk nüfusunun yaklaşık yarısının büyük bir iyimserlikle "izinsiz" yerleşimler diye tanımlanan harap haldeki konutlarda yaşadığı Mumbai'de bile, diğer gecekondu mahalleleri büyüklük ve pislik açısından Dharavi ile yarışıyor. Tüm bu sayılanlara rağmen, Dharavi'nin, gecekondu mahalleleri arasında eşsiz bir yeri var. Mumbai'nin tam ortasında bulunan semt, coğrafi, psikolojik ve ruhani açıdan her şeyin merkezi olan iki buçuk kilometrekarelik bir alan. Hindistan'ın ekonomik alanda Çin'e rakip olma umutlarını simgeleyen Mumbai'de yer alan Dharavi, konumu itibariyle emlak sektörü açısından çok değer kazanmış durumda. Yakın bir gelecekte insanların yarısının kentlerde yaşayacağı düşünülürse, Dharavi'deki ekonomik ve politik talepler sadece Hindistan'ın giderek büyüyen kentlerinin geleceği için değil, tüm kentsel alanlar için de yeni bir pencere açıyor. Uzun süredir Dharavi'de yaşayanlara -bazı aileler üç nesli aşkın bir süredir burada- Dharavi nasıl ortaya çıktı diye sorduğunuzda, "Biz inşa ettik," yanıtını alırsınız. Aslında bu söyledikleri çok da yanlış sayılmaz. Mumbai'nin bu kesimi, 19. yüzyılın sonlarına kadar Koli balıkçılarının yaşadığı bir mangrov bataklığıydı. Bataklık hindistancevizi yaprakları, çürümüş balık ve atıklarla dolduğunda, Koliler balık tuttukları alandan yoksun kaldı ve hemen yasadışı içki ticaretine kaydılar. Ancak sonuçta bu alan da başkalarının kullanımına açık hale geldi. Gujarat'tan Kumbharlar gelip bir çömlekçi kolonisi oluşturdu. Güneyden gelen Tamiller tabakhaneler kurdu. Giderek büyüyen tekstil sektöründe çalışmak için Uttar Pradesh'ten binlerce insan geldi. Sonuç olarak gecekondu mahallelerinin en çok çeşitlilik barındıranı, Hindistan'ın en farklı kenti Mumbai'nin tartışmalı da olsa en sıradışı mahallesi ortaya çıktı. Rajendra Prasad Chawl'un bir metre genişlikteki sokaklarında biraz vakit geçirince buranın ritimlerine alışıyorsunuz. Sabah saatlerinde insanları ibadete çağıran sesleri, şakır şakır akan su sesi izliyor. Yakın zamana dek, Dharavi'deki çoğu insanın evine su ulaşmamıştı. 35 yıldır bu sokakta yaşayan Meera Singh gibi kadınlar, eskiden temizlik ve yemek yapmak için kullanacakları su için bir buçuk kilometreden fazla yol yürürmüş. Yolun sonundaki çeşmede, kovalarına su doldurabilmek için "fedai"lere haraç ödemek zorunda kalırlarmış. Kaçak yerleşimlerin bürokratik alacakaranlık kuşağında işler böyle yürüyor. Yasadışı konumları nedeniyle kamu hizmetlerinden yararlanamayan gecekondu sakinlerinin kaderi, sık sık, "arazi mafyası"nın insafına kalıyor. Su fedaileri, elektrik fedaileri var. Rajendra Prasad Chawl sakinleri bu açıdan şanslı sayılır. Şimdilerde, şu ya da bu şekilde, sokaktaki her evin kendi musluğu var. Ve her gün olduğu gibi bugün de hortumlarını açıp kapı önlerinde dişlerini fırçalarken bir yandan da sokağı yıkıyorlar. Dharavi işte böyle uyanıyor. Taksi şoförleri, adını abartılı ölçülen eninden alan 90 Fit Caddesi'nde (varoştaki diğer büyük yol olan 60 Fit Caddesi bundan çok daha geniş) hırpalanmış arabalarını usulca çalıştırıyor. Çömlekçiler mahallesinde yarım metrekarelik fırınlardan kapkara bir duman tütmeye başlamış bile. Vıcık vıcık sanayi kanalının kenarında geri dönüşümcüler tam gaz çalışıyor. Dharavi'de hiçbir şey çöp olarak kabul edilmiyor. Bozulmuş plastik oyuncaklar devasa öğütücülere atılıyor, minicik parçalara ayrılıyor, eritilerek rengârenk topaklara dönüştürülüyor, taklit Barbie bebek yapımına hazır hale getiriliyor. Burada her karton kutu, her bir yağ varili dirilip tekrar tekrar can buluyor.