Yasak avcılar, Zakouma Ulusal Parkı'nın koruma altındaki filtlerine, yağmurla birlikte yiyecek peşinde parktan çıktıkları an saldırıyor.

[aysien]

Yasak avcılar, Zakouma Ulusal Parkı'nın koruma altındaki filtlerine, yağmurla birlikte yiyecek peşinde parktan çıktıkları an saldırıyor.



Ölü Afrika fili -çok iri bir erkek- yana yığılmış... Sağ ayağı acı içinde kıvranırcasına bükük. Açık gözü çamurla kaplı (yasak avcılar, cesedi akbabalardan korumak için bu yönteme başvuruyor). Salgıladığı kızışma hormonunun, idrarın ve taze ölümün kokusu, cesedin üzerinde asılı. Bu, orta Afrika'da yüzlerce kez gördüğüm bir manzara. Elimi, hortumundan kuyruğuna doğru vücudunda gezdirirken, gözyaşları yanaklarımdan süzülüyor. Kulağını kaldırıyorum. Parlak kırmızı renkteki kanı, yol yol köpürüyor ve dudaklarından dökülüp toprakta bir gölcük oluşturuyor. Derisi kırış kırış. Hortumunun kaidesi, bir insan gövdesi kadar kalın. Ayak tabanlarında, nehir gibi uzanan derin yarıklar var; bu çizgilerde, 30 yıllık yaşamı boyunca atmış olduğu her adımın izini sürebiliyorum.

Ataları, yüzyıllar boyunca, Arap ve Afrikalı sultanların kuzeyden gelip köle ve fildişi peşinde koşturan ordularının akınlarına göğüs gerdi. Ve o da, bugün, uzak diyarlarda bir yerlerde insan kibrini tatmin edecek birkaç kilogram fildişi için öldürülmesine dek, iç savaşlar ve kıtlıklarla boğuştu.

Ağzında incecik yeşillik parçaları var. Vurulmadan önce, arkadaşlarıyla birlikte gölgelik ormanda huzur içinde geziniyor, tatlı zamkla dolu dalları koparıyordu. Sonra, ilk silah sesi gümbürdedi. Kaçmak için ileri atıldı, ama artık çok geçti. Atlar yolunu kesti. Kurşunlar art arda dövdü gövdesini (yalnızca kafasında sekiz delik saydık), kalın derisini geçti ve yere yığılmadan önce kaslarına, kemiklerine, beynine gömüldü. Onu bulmadan önce 48 silah atışı duymuştuk.

Atlı park korucuları birliğimizin komutanı Süleyman Mando sessizdi. Öç alma isteği içindeydi. Aynı duyguları paylaşıyorduk.

"Bir dahaki sefere onları yakalayacaksın" dedim. Zoraki bir gülümsemeyle, "İnşallah" dedi...

Şafak vakti, Zakouma'nın karakteristik özelliği olan taşkın ovalarının 90 metre üzerinde, aynen bir zirai mücadele uçağı gibi mekik dokuyarak hayvanları saymaya başladık.

Daha ilk uçuşta, aradığımız şeyin tam ortasındaydık. Nicolas "8 fil, sol" diye seslendi. Ve bu böylece sürdü: 3 zürafa, 1 zürafa, 5 Afrika geyiği, 4 fil, 4 zürafa, 14 zürafa, 3 Afrika mandası, 1 Afrika mandası, 65 Afrika mandası, bir fil sürüsü. Aşağıya baktım; savananın üzerinde, beş fil grubu dağınık bir şekilde toplanmıştı. Toplam 175 fil saydık.

Yaklaşık olarak dört saat sonra yere indiğimizde 4205 hayvan saymıştık: 2063 Afrika mandası, 952 fil, 551 Afrika geyiği, 400 antilop, 194 zürafa ve 45 devekuşu. İlk sabah için hiç de kötü olmayan bir sayım...

8 Nisan Son sayım günümüz geldiğinde, filler dışındaki tüm türlerin sayısı iyi görünüyordu. Pierre sabaha karşı 04.37'de çadırımın önüne geldi. Kamyonetin kapısını açtım ve sırt çantamın yan cebinden kafa lambamı almak için uzandım. O anda sağ başparmağım müthiş bir acıyla yandı. Ben elimi hızla geri çekerken Pierre, "Akrep!" diye bağırdı. Uçağa bindiğimizde kolum zonkluyordu. Uçağı çalıştırmayı denedim ama nafileydi. Gece nöbetçisi Muhammed yardıma yetişti. Sokma yerini inceledi ve Sudanlı bir büyücü doktorun kendisine verdiği tahta parçası ile sertçe ovmaya başladı. Her sürtünüşte, koluma bir ürperti yayılıyordu. İnleyerek, devam etmesine izin verdim; bu şeytan çıkarma ayini sonuç verirdi belki. İzleyen dört saati uyku tulumumda cenin pozisyonunda kıvrılıp, aynı cümleyi tekrar ederek geçirdim: "Karanlıkta elini çantana sokmadan önce içine bakacaksın. Karanlıkta elini çantana sokmadan önce..."

Öğleden sonra, eski Zakouma köyü şefinin oğlu -ve parkta en uzun süre hizmet veren korucu- olan Abakar Abdul Ali ile gecikmiş bir konuşmayı yapmak üzere tüm gücümü topladım. Bu köy, bir zamanlar Salamat Nehri kıyısında balıkçılık yapıp süpürgedarısı yetiştiren Arapların kurduğu birkaç yerleşim biriminden biriydi. 1958'de babası, bir Fransız devlet görevlisinin köy çevresindeki bölgeyi avlanmanın yasak olduğu bir koruma alanına dönüştürme önerisini kabul ettiğinde, Abakar genç bir adammış. Beş yıl sonra, Abakar, Zakouma Ulusal Parkı'nın yaratılışına tanıklık etmiş.

Öngörüler vaatlerle doluymuş: yaban hayatı gelişecek ve turistler gelecekmiş. Ama öncelikle Zakouma'nın, ardından da diğer yedi köyün yerlerinden edilmesi, tazminat bedeli alan ve iş vaadinde bulunulan köy sakinlerinin de sığınağın dışına taşınması gerekiyormuş. Abakar, Zakouma için çalışmaya 1969'da başlamış, izleyen yıl da korucu olmuş. O zamanlar, parktaki Afrika mandalarının nesli neredeyse tükenmiş durumdaymış ve bin kadar fil varmış. Bugün 6500 Afrika mandası var; 1989'da uluslararası fildişi ticaretinin yasaklanmasıyla düzenli olarak artan fil sayısı ise 2005'te 3885'e ulaştı.

Peki başka yerlere yerleştirilen köylüler parkı destekliyor muydu? Abakar duraksadı, "Parkın yaban hayatı açısından önemi umurlarında değil. İmkânlarını kullanamadıklarına yanıyorlar". Ona, parkın geleceğinin güvende olup olmadığını sordum. "Para olduğu sürece park da var olmaya devam eder. Yaban hayatı için bu park çok iyi oldu" diye yanıtladı. Gerçekten de, sayımlarımızın gösterdiği gibi, Zakouma'nın yaban hayatı için yaptıkları mucizeden farksız. Parkın dışında herhangi bir yönde saatlerce uçun; başka hiçbir yerde böyle bir zenginlik göremezsiniz.

9 Nisan Elimi kullanabilir hale geldiğimde, yeniden harekete geçtik. Son fil sayımında toplam 3020 hayvandan oluşan 127 sürü saymıştık; bu, geçen yıla oranla fil sayısında yaklaşık 900 bireylik bir düşüş demekti. Luis şaşkınlık içindeydi. Acaba büyük bir sürüyü gözden kaçırmış ya da 2005'te aynı sürüyü iki kez mi saymıştık? Kendi adıma bu düşüşün yasak avlanmadaki artışı yansıttığına inanmak için hiçbir nedenim yoktu. 1985'te, Orta Afrika Cumhuriyeti'nin kuzey bölgesindeki fil dağılımı ile ilgili olarak Iain Douglas-Hamilton tarafından yürütülen bir sayıma katılmıştım. Ve bu sayım sonucunda, yaşayan fillerin (4308) ölü fillere (7861 ceset) oranını gösteren korkunç bir rakama ulaşılmıştı. Zakouma'da kurak mevsimde yaptığımız sayım, bunun 10'da biri kadar bile yasak avlanma olmadığını gösteriyordu.

10 Nisan Günler kavurucu ve bulutsuzdu. Kampı, Tinga üzerinde, nehrin Salamat ile birleştiği yukarı çığırındaki büyük su birikintisinin kıyısına taşıdık. Çadırlarımızı dört çelik ark üzerine kurulmuş alçak bir köprünün hemen aşağısına kurduk. Kalın bir kum tabakasının üzerindeki bu yeşim rengi gölcük, kurak mevsimin sonunda tüm parktaki en tatlı suya sahipti. Bir kara çaylak kanatlarını suya daldırıp kuyruğunu hafifçe eğerek, gözleri kıyıya doluşmuş su içen kelealara kilitlenmiş bir şekilde havada dönüyordu. Bir beçtavuğu sürüsü, tedbirli bir şekilde gıdaklayarak ve kâh yerdeki tohumları arayıp kâh havadaki yırtıcıları kontrol ederek kıyıya geldi. Sudaki binlerce bıyıklı kedi balığının ağzı, su üzerinde yürüyen böceklerin bıraktığına benzer halkalar oluşturuyordu.

Ve filler kıyının ucunda göründü; önce gençler, ardından da iri bir dişi fil. Sessizce durup çevreyi dinlediler. Dişi fil, genç erkek fillerden birini öne doğru iteledi. Genç fil önce direndi, ama susuzluğu ve annesinin ısrarı, onu kıyıdan aşağı gitmeye zorladı.

Diğer filler de onu izledi; 30-40 fil, yanlarında bebek fillerle birlikte, başlarını iki yana sallayarak, dik bayırdan aşağıya aktı. Hortumlarını suyun serinliğine bırakıp, arkalarındaki güruh tarafından ileri doğru itilmeden önce bu değerli sıvıdan büyük yudumlar aldılar. Susuzlukları dindiğinde, genç filler birbirlerini suya batırarak oyun oynamaya başladı; yetişkinler ise sırtlarına sıcak kum atmak için geri çekilmişlerdi.

Orta Afrika savanalarında fillerin yaptığı böylesi bir sosyal gösteriyi izleme şansına erişmeyeli yıllar olmuştu. Çok geçmeden, kurak mevsimde iyice zorlaşan amansız yiyecek arayışlarına devam etmek üzere, karşı kıyıya yollandılar. Dört dakika sonra gözden yitmişlerdi.

Su birikintisinde ise, kıyı boyunca aceleyle koşuşturan yalnız bir yağmurcun ile balıkların bitmez kımıltılarının üzerinde sinek yakalayan al boğazlı arıkuşları dışında her şey hareketsizdi.